Umuryango w’Abanyamakuru batagira umupaka (Reporteurs Sans Frontieres) washyize u Rwanda ku mwanya wa 155 mu bijyanye n’ubwisanzure bw’itangazamakuru rukaba ruri mu ibara ry’umutuku. Repubulika Iharanira Demukarasi ya Congo yo iri ku mwanya wa 154, u Burundi bukaba ubwa 159.
Nubwo u Rwanda rwashyizwe muri uyu mwanya, amaraporo atandukanye akorwa n’Urwego rw’Igihugu rw’Imiyoborere (RGB) agaragaza ko ubwisanzure bw’itangazamakuru mu Rwanda buri ku gipimo gishimishije. ubushakashatsi bwakozwe na RGB, mu mwaka wa 2018 ku iterambere ry’itangazamakuru bwagaragaje ko ubwisanzure bw’itangazamakuru bwaje ku isonga n’amanota 81,3%.
Mu bihugu byo mu karere u Rwanda ruherereyemo, igihugu kiza mu myanya ya hafi ni Kenya iri ku mwanya wa 100 n’amanota 32,44. Ehiopia iri ku mwanya wa 110 ikaba ifite amanota 35,11. Tanzaniya yo iri ku mwanya wa 118 n’amanota 36,28, naho Uganda ikaza ku mwanya wa 125 n’amanota 39,42.
Igihugu cya mbere muri Afurika mu kubahiriza ubwisanzure bw’itangazamakuru ni Namibie iri ku mwanya wa 23 ikaba ifite amanota 18,95. Iki gihugu gikurikirwa na Cap-Vert iri ku mwanya wa 25 ifite amanota 19, 81.
Ku isi igihugu kiza ku mwanya wa mbere mu kubahiriza ubwisanzure bw’itangazamakuru ni Norvège, aho gifite amanota 7,82. Na ho igihugu kiza ku mwanya wa nyuma mu rwego rw’isi yose ni Turkménistan iri ku mwanya wa 180, ifite amanota 85,44.
Umwaka ushize wa 2018, u Rwanda rwari rwashyizwe ku mwanya wa 156 rukaba rwari rufi amanota 52,9. Na ho uyu mwaka rukaba rwabonye 52,43. Bivuze ko rwazamutseho umwanya umwe. Mu gushyira ku rutonde ibihugu, hanakoreshwa amabara, aho usanga ibihugu biri mu mweru biba bihagaze neza mu bwisanzure bw’itangazamakuru, ibiri mu muhondo na byo biba biri ku rwego rwiza, mu ibara ry’icunga (orange) byo usanga hari ibibazo bigaragaramo bibangamiye ubwisanzure, ibara ry’umutuku rikavuga ko igihugu kirifite riba rifite ibibazo bikomeye, na ho ibara ry’umukara rikavuga ko ibintu biba byageze aharindimuka.
Umuryango w’Abanyamakuru batagira umupaka watangiye gusohora raporo zigaragaza ubwisanzure bw’itangazamakuru guhera mu mwaka wa 2002, igakorwa ku bihugu 180. Kugira ngo ukore urutonde, uyu muryango, ubanza gutegura ibibazo biri mu ndimi zitandukanye bigenewe abanyakamuru b’umwuga, abanyamategeko, abahanga mu mibanire y’abantu (sociologues), bagasubiza ibyo bibazo bikaza ari byo biherwaho hakorwa urutonde rugaragaza uko ibihugu bikurikirana.
TUYISHIME Eric
